This paper focuses on the gender dimension of the transition processes of Western and Eastern Europe, which is viewed from the perspective of democratization processes, i. e. waves of democratization. Adding gender perspective to the analysis, results in the reconceptualization of the democratic approach to the transitional processes. As proposed by Charles Tilly, it requires an alternative approach such as de-democratisation. Some examples of countries with a chosen Western and Eastern European transitions system include: Spain, Portugal, Poland, and Romania. During the last fifty years, they showed how politics concerning reproductive rights, especially on the issue of abortion, differentiate between the real shape and the direction of transition processes which leads either to democratization or its complete opposite.
Tekst przypomina początek polskiej krucjaty anty-genderowej, zapoczątkowanej w 2013 roku opowieścią o chłopcach zmuszonych do noszenia sukienek w jednym z przedszkoli. Przedstawia różne podejścia do zjawisk publicznej debaty na temat płci i różnych interpretacji, zarówno na poziomie lokalnym, jak i globalnym, w tym teorię Judyty Butler o reakcjach Watykanu na Czwartą Konferencję Światową w Pekinie w 1995 roku. Koncentruje się na analizie pierwotnej [zafałszowanej] historii i jej znaczeniu i sytuuje ją w kontekście przedefiniowania wzorców męskości. Wskazuje również, w jaki sposób tradycyjna definicja męskości miesza się z heteronormą.
Artykuł przedstawia metodę audytu społecznego – narzędzia badawczego wypracowanego w celu mierzenia dyskryminacji w sferze zatrudnienia. Audyt społeczny używany jest do badania dyskryminacji na poziomie rekrutacji oraz badania warunków pracy pracowników, a zwłaszcza pracownic w przedsiębiorstwach, które ubiegają się lub uzyskały certyfikaty CSR – Corporate Social Responsiblity. Metodologia audytu łączy podejście eksperymentalne ze strategią badań terenowych: obserwacji jawnych i niejawnych, różnego rodzaju wywiadów, kontroli dokumentów skoordynowanej z audytem księgowym i kontrolą warunków BHP. W podejściu tym można zauważyć analogię do metodologii teorii ugruntowanej lub strategii badań ewaluacyjnych. W tekście analizuję przeprowadzone w Polsce audyty – zarówno prowadzone na zlecenie organizacji pozarządowych, jak i te zorganizowane w celu przetestowania tej swoistej metody – wskazując na jej wady i zalety.
Tekst jest poświęcony roli tłumaczeń w tworzeniu i poszerzaniu socjologicznego horyzontu poznawczego. Autorka zwraca w nim uwagę na znaczenie ilości, jakości, aktualności i dostępności przekładów na język polski oraz ich niezbędność. Analizuje funkcje tłumaczeń tekstów dydaktycznych – podręczników i zbiorów tekstów – wyznaczających, obok książek akademickich, kanony socjologicznego mainstreamu. Wskazuje, jak poszerzały one główny nurt socjologiczny o perspektywę gender, wymienia najważniejsze prace z tego zakresu. Analiza obejmuje zarówno przykłady prac do dziś nie przetłumaczonych lub przełożonych zbyt późno, a przez to nieobecnych w kanonie, jak i przetłumaczonych wystarczająco wcześnie, by wejść do kanonu.
The article intends to sketch history of sociology of women's work, and focuses on transition between the Polish People's Republic and contemporary Poland. It describes main patterns of development of study on women at work, with its peak in the 1960s and 1970s, than marginalization of this subject, and its revival in transition period. The analysis is supported by the first results of Łódź multidisciplinary research project aiming to describe history of women's work and research on it conducted by the University of Łódź and the Institute of Occupational Medicine. It also includes new research conducted by historians, and its multidisciplinary character is supported by some non-academic participants of the project, including museums and local herstory movement. Łódź has been chosen for its long tradition of feminization of workforce, and great bulk of research on working women, both in the past and during transition period, including new phenomena of unemployment, then feminization of poverty and precarious character of today's work affecting also women.